اراک- زبان فارسی، با عنوان گنجینه ای زنده در دل تاریخ با ریشه‌های عمیق و ادبیات غنی‌اش، نه تنها پل ارتباطی بین نسل‌هاست، بلکه نماد افتخار و وحدت ملی ما نیز به شمار می‌رود.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها؛ ۲۵ اردیبهشت ماه در تقویم رسمی کشور به نام روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام‌گذاری شده که مناسبتی ملی برای تجلیل از زبان فارسی به‌عنوان ستون هویت ایرانی و گرامی‌داشت شاعر حماسه‌سرایی که با شاهنامه‌اش، حافظ میراث فرهنگی ایران شد.
ابوالقاسم فردوسی، شاعر بلندآوازه قرن چهارم هجری، با سرودن شاهنامه و زنده نگه‌داشتن زبان فارسی نقشی بی‌بدیلی در تقویت استقلال فرهنگی ایران ایفا کرد و بیش از پنجاه‌هزار بیت شعر در قالب شاهنامه، گنجینه‌ای از تاریخ، اسطوره، اخلاق و روح ملی ایران است که تا امروز الهام‌بخش ایرانیان بوده است.
زبان فارسی یکی از کهن‌ترین و تأثیرگذارترین زبان‌های جهان است و از مولانا و سعدی گرفته تا حافظ و نظامی، همه در دامن این زبان پرورش یافته‌اند.
کارشناسان زبان و ادب فارسی، چالش‌هایی همچون ورود بی‌رویه واژه‌های بیگانه، تضعیف آموزش زبان در نظام آموزشی، و فضای مجازی را تهدیدی برای زبان فارسی می‌دانند این روز، فرصتی است برای خانواده‌ها، معلمان، رسانه‌ها و سیاست‌گذاران فرهنگی تا نقش خود را در نگه‌داشت و تقویت زبان ملی بازتعریف کنند.
بزرگداشت فردوسی، صرفاً بزرگداشت یک شاعر نیست؛ بلکه تجلیل از زبان فارسی، فرهنگ ایرانی و پیوندهای تاریخی ملت است و اکنون بیش از هر زمان، به حفظ، گسترش و اعتلای زبان فارسی نیاز داریم، زبانی که فردوسی با خون دل، آن را زنده نگه داشت.
ابیات شاهنامه نشانگر پشتوانه تاریخی خردورزی در فرهنگ ایرانیان است
مدرس دانشگاه و دارنده مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی، در گفتگو با خبرنگار مهر به مناسبت روز پاسداشت زبان فارسی و حکیم ابوالقاسم فردوسی اظهار کرد: شاهنامه، فاخرترین اثر فارسی، تنها یک اثر حماسی نیست بلکه یک اثر جهانی است که از بنیان‌های فرهنگی و شکوه ایران پاسداری کرده است.
تورج بخشایشی صریح کرد: بدون شک شاهنامه والاترین اثر حماسی در دنیا محسوب می‌شود و این نکته که تمامی داستان‌های این اثر ارزشمند در خدمت خرد و عقلانیت هستند، بسیار حائز اهمیت است.
بخشایشی با اشاره به اینکه دادگری یکی از اصلی‌ترین محورهای شاهنامه است بزرگترین اثر حماسی غرب، 《ایلیاد و اودیسه》، با بند “ای الهه بخوان سرود خشم آشیل را” آغاز می‌شود، اما شاهنامه با مصرع پرمعنی “به نام خداوند جان و خرد” شروع می‌شود که این مهم، نشانگر پشتوانه تاریخی خردورزی در فرهنگ ایرانیان است.
وی افزود: شاهنامه زنده‌ترین اثر حماسی جهان است و علی‌رغم قدمت هزار ساله خود، برای همگان قابل فهم بوده و مخاطبان با آن ارتباط برقرار می‌کنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به جامعیت حماسی-تاریخی شاهنامه افزود: تمام آثار حماسی دنیا، از جمله ایلیاد و اودیسه هومر، تنها برش کوچکی از تاریخ کشور خود را در بر می‌گیرند، اما شاهنامه فردوسی از آغاز خلقت عناصر چهارگانه تا شکست ساسانیان را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: از لحاظ جغرافیایی نیز شاهنامه بیشترین گستره را دارد و امپراتوری عظیم ایرانیان در زمان کوروش، که بر مبنای صلح بنا شده بود، را در بر می‌گیرد.
وی گفت: ایرانیان در بسیاری امور از جمله اولین موحدان تاریخ، سازندگان اولین بیمارستان‌ها و کتابخانه‌های بزرگ جهان، ابداع‌کنندگان خط و بسیاری امور مهم دیگر هستند.
وی افزود: یکی از منابع مهم و الهام‌بخش فردوسی در سرودن شاهنامه، شاهنامه ابومنصوری بود؛ اثری منثور به زبان فارسی که به دستور ابومنصور محمد بن عبدالرزاق در قرن چهارم هجری تدوین شد. همچنین دقیقی، شاعر قرن چهارم هجری، پیش از فردوسی سرودن شاهنامه را آغاز کرده و حدود هزار بیت از آن را سرود، ولی مرگ ناگهانی او مانع ادامه کار شد و فردوسی این اشعار را با احترام به وی در شاهنامه گنجاند.
بخشایشی ادامه داد: از افتخارات شاهنامه این است که فردوسی با کمترین استفاده از لغات بیگانه، ابیات این اثر ارزشمند را سرود و هزار و ۷۰۰ بار نام ایران و ایرانیان در آن تکرار شده است.
این استاد دانشگاه همچنین به وصیت رستم فرخزاد، یکی از سرداران رشید و پهلوان ایرانی در شاهنامه، اشاره کرد که در آن سفارش می‌کند که برای ایران می‌جنگد و جان خود را در راستای پایندگی ایران فدا می‌کند.
بخشایشی تصریح کرد: به تمامی افراد توصیه می‌کنم تا شاهنامه را بخوانند و نسبت به فرهنگ ایرانیان و این اثر فاخر آگاهی داشته باشند و در راستای این بیت معروف شاهنامه دریغ است ایران که ویران شود، کنام پلنگان و شیران شود، گام بردارند.
صیانت از زبان فارسی در فضای مجازی؛ هشداری برای هویت زبانی نسل آینده
فعال فرهنگی و ادبی در آستانه ۲۵ اردیبهشت، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در گفتگو با خبرنگار مهر، بر لزوم صیانت از زبان فارسی در فضای مجازی تأکید کرد و گفت: زبان فارسی ستون هویت فرهنگی ما است و امروز فضای مجازی، در کنار فرصت‌هایی که برای گسترش زبان فراهم می‌کند، تهدیدهای جدی نیز برای اصالت و ساختار آن به همراه دارد.
سمانه اسماعیلی با اشاره به رشد چشمگیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی در میان نوجوانان و جوانان افزود: آنچه این روزها به‌عنوان فارسی رایج در فضای مجازی شاهد آن هستیم، با زبان معیار فاصله زیادی دارد، حذف نشانه‌های نگارشی، استفاده از واژه‌های بیگانه و اصطلاحات سطحی، زنگ خطری برای ذائقه زبانی نسل آینده است.
وی با بیان اینکه ادامه این روند می‌تواند پیوند نسل‌های آینده با متون فاخر و ادبیات کلاسیک فارسی را قطع کند، تاکید کرد: همان‌گونه که فردوسی در قرن چهارم هجری زبان فارسی را از خطر فراموشی نجات داد، امروز نیز وظیفه همگانی است که در برابر هجمه‌های زبانی، از این میراث فرهنگی صیانت کنیم.
این فعال فرهنگی افزود: در حال حاضر نقش کاربران فضای مجازی نیز در این میان بی‌بدیل است و هر جمله، هر پست، هر استوری، می‌تواند گامی در جهت حفظ یا تضعیف زبان فارسی باشد، از این رو، دقت در گفتار و نوشتار روزانه، نه یک انتخاب، بلکه نوعی مسئولیت اجتماعی است.
این فعال فرهنگی نقش نهادها، رسانه‌ها و کاربران فضای مجازی را در نگهداری از زبان فارسی بسیار مؤثر دانست و تأکید کرد: صیانت از زبان صرفاً وظیفه نهادهای رسمی نیست و هر کاربر می‌تواند با دقت در نگارش و انتخاب واژگان، گامی مهم در حفظ زبان بردارد.
اسماعیلی با اشاره به لزوم آموزش نگارش معیار فارسی در مدارس و فضای مجازی گفت: زبان تنها ابزار ارتباط نیست و حافظ هویت، فرهنگ و تفکر ما است و آینده زبان فارسی در گرو عملکرد امروز ما در فضای دیجیتال است که لازم است با هم‌افزایی آن را جدی بگیریم.
