تهران همیشه در روزهای پایانی اسفند و آغاز فروردین، چهره‌ای متفاوت به خود می‌گرفت؛ خیابان‌هایی که با نمادهای نوروزی تزئین می‌شدند، برنامه‌هایی که در گوشه و کنار شهر جریان داشتند، و حس و حالی که نو شدن را به شهروندان یادآوری می‌کرد. اما امسال، حال و هوای عید در تهران کم‌رنگ‌تر از همیشه است. در […]
تهران همیشه در روزهای پایانی اسفند و آغاز فروردین، چهره‌ای متفاوت به خود می‌گرفت؛ خیابان‌هایی که با نمادهای نوروزی تزئین می‌شدند، برنامه‌هایی که در گوشه و کنار شهر جریان داشتند، و حس و حالی که نو شدن را به شهروندان یادآوری می‌کرد. اما امسال، حال و هوای عید در تهران کم‌رنگ‌تر از همیشه است.
در سالهای گذشته، مناطق مختلف پایتخت با سفره‌های هفت‌سین بزرگ، المان‌های نوروزی و برنامه‌های فرهنگی و هنری میزبان شهروندان بودند. اما امسال، کمتر اثری از آن فضای پرنشاط به چشم می‌خورد. برخی می‌گویند تغییر رویکرد مدیریت شهری باعث شده برنامه‌های محلی و مشارکتی کاهش یابد و به جای آن، چند رویداد محدود و متمرکز در برخی نقاط شهر برگزار شود.
نوروزهای گذشته، از پارک ملت تا دریاچه چیتگر، از خیابان سی تیر تا بلوار کشاورز، برنامه‌هایی برگزار می‌شد که هم حال و هوای عید را به شهر می‌آورد و هم فرصتی برای مشارکت شهروندان بود. اما حالا به‌نظر می‌رسد که سیاست‌گذاری‌های جدید، از تمرکز بر این نوع رویدادها فاصله گرفته است.
یکی از تفاوت‌های امسال، کاهش محسوس برنامه‌های هنری و فرهنگی در سطح شهر است. اجراهای خیابانی، نمایش‌های نوروزی و رویدادهایی که به شکل غیررسمی شهر را زنده‌تر می‌کردند، جای خود را به فضای کم‌تحرک‌تری داده‌اند که تنها در برخی نقاط خاص نمود پیدا کرده است.
شاید هنوز خریدهای نوروزی و شلوغی برخی مراکز خرید، نشانی از عید را با خود داشته باشند، اما در سطح عمومی شهر، آن حس طراوت و شادی که در سالهای گذشته دیده می‌شد، به میزان زیادی کمرنگ شده است.
انتقاد از کاهش تنوع و خلاقیت در برنامه‌های نوروزی تهران
محمدکریم آسایش کنشگر و پژوهشگر شهری و اجتماعی اشاره به تغییرات در نحوه برگزاری برنامه‌های نوروزی در سالهای اخیر، از کاهش خلاقیت و مشارکت مردمی در اجرای این برنامه‌ها انتقاد کرد.
وی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۸ برنامه‌های نوروزی به‌صورت گسترده‌تری اجرا شد، اما در سالهای ۹۹ و ۱۴۰۰ به دلیل شیوع کرونا محدود شد، گفت: «برخی برنامه‌ها مانند اجرای ۱۹ رویداد نوروزی و نصب المان‌های زیباشناختی همچنان در دستور کار قرار گرفت، اما تفاوت محسوسی در روند اجرا مشاهده شد.»
او به نقش برنامه سوم شهرداری در توجه به نشاط اجتماعی اشاره کرد و گفت: «در این برنامه، رویدادهای شهری و جشن‌های نوروزی با تنوع بیشتری در مناطق مختلف برگزار شد و هر منطقه برنامه‌های مختص به خود را داشت، اما این رویکرد در دوره فعلی مدیریت شهری به حاشیه رفته است.»
کاهش مشارکت مناطق و تغییر سیاست‌های فرهنگی شهرداری
آسایش با انتقاد از نادیده گرفتن نقش مناطق در اجرای برنامه‌های فرهنگی، افزود: «در برخی دوره‌ها، مشارکت مناطق در اجرای برنامه‌ها پررنگ‌تر بود، اما در دوره فعلی این نقش کمرنگ شده و سیاست‌های متمرکزتری اعمال شده است.»
رویکرد جدید شهرداری؛ کاهش رویدادهای فرهنگی و تمرکز بر برنامه‌های مذهبی
این کارشناس شهری تصریح کرد: «مدیریت فعلی شهری نگاهش برگزاری رویدادهای شهری نیست، بلکه به دنبال برگزاری میتینگ های مذهبی و سیاسی با نگاه نمایشی است. در این الگو،به جای تنوع در برنامه ها چه از منظرِ سلایق و چه از منظر گستره جغرافیایی و رعایت ِ عدالت فضایی که در سالهای گذشته صورت می گرفت و اوج آن برنامه های نوروزی سال ۹۸ در نقاط مختلف چون برادران مظفر،باغ فردوس،پارک ملت،پارک دانشجو، پارک پامچال منطقه ۱۵،بلوار مدرس شهر ری، بوستان هفت چنار بریانک منطقه ۱۰،بوستان ولایت،دریاچه چیتگر،میدان مشق و سی تیر، محدوده برازجان در عودلاجان میانی،بلوار کشاورز،میدان آزادی،پل طبیعت و برج میلاد بود،به دنبال برگزاری برنامه بزرگ در یک محور(مثل انقلاب،ولیعصر،بلوار کشاورز) با تمِ مذهبی و برگرفته از الگوی مواکبِ اربعین و به صورت یکسویه هستند. در این الگو برخلاف رویدادهای شهریِ سابق، مشارکتِ مخاطبان در برنامه ها وجود ندارد و آنها صرفا مصرف کننده منفعل هستند.
برنامه های فعلی را نمی توان با الگوی سامانه های نشاط و شادستان ها مقایسه کرد که رویکرد محلی داشتند و تا حدی بنابر خلاقیت های مجریان محلی شامل برنامه های مشارکتی مثل تئاتر شورایی هم بودند.
وی در پایان با اشاره به تغییر نگاه مدیریت شهری به رویدادهای فرهنگی، خواستار بازنگری در سیاست‌های فرهنگی شهرداری و افزایش تنوع در برنامه‌های شهری شد.
*برنامه های شهرداری محله ای بود!
احمد علوی عضو شورای شهر تهران هم درخصوص این که برخی معتقدند که تخم‌مرغ‌های نوروزی و گلدان‌های غول‌پیکر جایگزین جشن‌های گسترده و برنامه‌های فرهنگی دوره‌های گذشته شده‌اند می گوید :باید توجه داشت که در دو سال اخیر، نوروز همزمان با ماه مبارک رمضان بوده و همین مسئله، نوع برنامه‌ریزی را تغییر داده البته رمضان و شادی تناقضی ندارند؛ اگر خاطرتان باشد، در سالهای گذشته برخی اعتراض داشتند که برنامه‌های نوروزی، شأن این ماه را رعایت نمی‌کنند و کارناوال‌های شاد در سطح شهر اجرا می‌شود. اما امسال، برنامه‌های نوروزی از هفته گذشته آغاز شده و افتتاحیه آن در میدان ولیعصر برگزار شد. در واقع، برنامه‌های شاد میدانی از جمعه گذشته شروع شده است.
او درخصوص این که کدام دوره از مدیریت شهری توجه بیشتری به مناسبت های ملی و مذهبی داشت هم می گوید : در خصوص مقایسه با دوره‌های قبل، به یاد داریم که در زمان آقای قالیباف، برنامه‌ای به نام “سامانه نشاط” در پارک‌های بزرگ اجرا می‌شد. در حال حاضر، همین برنامه‌ها با مدل متفاوتی تحت عنوان “گذر گردشگری” در حال اجرا هستند. به این صورت که در هر منطقه، یک گذر گردشگری ایجاد شده که در کنار آن، جشن‌ها و مراسم مختلف برگزار می‌شود.
علوی معتقد است : آنچه در ذهن برخی دوستان مانده، همان الگوی جشن‌های نوروزگاهی در بلوار کشاورز در دوره‌های قبل است. امسال نیز این مدل تا حدی اجرا شده و برنامه‌هایی در بلوار کشاورز و پارک لاله برگزار شده‌اند. حتی از نظر تعداد، برنامه‌های نوروزی امسال بیشتر از گذشته است، اما به دلیل تمرکز بر رویکرد محلی و منطقه‌ای، شاید برای برخی شهروندان کمتر محسوس باشد.
