امام سجاد (ع) در اوج فشار سیاسی، فرهنگی و اقتصادی پس از واقعه کربلا، با احیای فرهنگ قرآن، دعا، عاشورا و سنت پیامبر (ص)، هویت شیعی را زنده نگه داشت و نسل جدیدی از پرچم‌داران دین را پرورش داد.
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی استاد حوزه علمیه به مناسبت سالروز شهادت امام سجاد (ع) در حسینیه آیت الله حق شناس (ره) به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: ۳۴ سال امامت ایشان بعد از حادثه کربلا بود بسیار دوران عجیبی است و شاید برای کمتر امامی چنین اتفاقی افتاده باشد.
وی با ترسیم اوضاع دوران امامت حضرت و وضعیت خاص مدینه عنوان کرد: بعد از کربلا، سال ۶۴ هجری، یزید به درک واصل شد. پس از او، مروان مدتی کوتاه حکومت کرد و بعد عبدالملک مروان آمد. عبدالملک فردی بسیار خبیث بود، ۲۰ سال حکومت کرد. یکی از استاندارانش حجاج بود که بیش از صد هزار شیعه را کشت. در دوران عبدالملک، کمیل کشته شد، قنبر کشته شد. عبدالملک فردی سفاک بود تا جایی که نقل کرده‌اند گاهی شیعه‌ای در خون خود می‌غلتید و عبدالملک همان‌جا غذا می‌خورد و می‌گفت: به من می‌چسبد و لذت می‌برم. وضعیت مدینه بسیار سخت و پر از کنترل و فشار نسبت به امام سجاد (ع) بود.
رفیعی درباره اوضاع فرهنگی آن دوران تصریح کرد: برای فهم وضعیت فرهنگی آن دوران، کافی است به کتاب «الاغانی» ابوالفرج اصفهانی مراجعه کنید. آن دوران، دوران گسترش غنا، موسیقی، مجالس مختلط و به‌تعبیر امروز کارناوال و کنسرت‌ها بود. رهبر انقلاب در کتاب «غنا و موسیقی» این شرایط وخیم را نقل کرده‌اند، تا جایی که جمعیت برای شنیدن یک خواننده، روی پشت‌بام‌های گلی و خاکی می‌رفتند و سقف فروریخته و افراد زیر آوار می‌ماندند. وضعیت تا جایی خراب بود که زنان خواننده با ظاهر و صدای جذاب دعوت می‌شدند و پول‌های زیادی بابت اجرای آن‌ها پرداخت می‌شد.
وی در خصوص وضعیت اقتصادی آن زمان بیان داشت: وضعیت اقتصادی آن زمان نیز بسیار وخیم بود. حمله مسلم بن عقبه به مدینه به دستور یزید موجب شد در شهرِ ده تا پانزده هزار نفری، حدود دو تا سه هزار نفر کشته شوند. قحطی شد و تقریباً خانه‌ای نبود که عزادار نباشد. امام سجاد (ع) ۴۰۰ خانواده را تحت پوشش داشت و فقر سراسر مدینه را فراگرفته بود.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به نقش و منش امام سجاد گفت: برخلاف تصور رایج، ایشان فقط امام دعا و عبادت نبود، بلکه امام مجاهد و احیاگر بودند. پنج محور مهم در ۳۴ سال امامت ایشان قابل توجه است که نخستین آن احیای فرهنگ قرآن است. امام سجاد در برابر ابتذال و سقوط فرهنگی، بر گسترش فرهنگ قرآن تاکید کردند. خودشان در مسجدالنبی پس از نماز صبح قرآن با صدای زیبا می‌خواندند و مردم و کسبه می‌ایستادند و گوش می‌دادند. امام در سفرهای حج، با پاسخ به شبهات و نقدهای منحرفان، قرآن و مفاهیم آن را تبیین می‌کردند. ایشان فرمودند: اگر روزی همه مردم از مشرق تا مغرب بمیرند و فقط یک قرآن با من باشد، وحشتی ندارم؛ چراکه قرآن آرام‌بخش است.
رفیعی احیای فرهنگ عاشورا را از دیگر اقدامات حضرت برشمرد و خاطرنشان کرد: واقعه عاشورا را پویا و زنده نگاه داشتند. مجالس آزاد نبود اما امام با رفتار، اشک، ذکر مصیبت و یاد شهدای کربلا، خط ماجرای عاشورا را منتقل کردند. بسیاری از جزئیات حادثه عاشورا که امروز داریم، از روایت‌های امام سجاد (ع) است. با گریه بر لب‌تشنگی پدر، یاد حضرت عباس یا شهدا، این فرهنگ را عملاً پاس داشتند. از دیگر اقدامات احیای فرهنگ دعا است.
وی افزود: دعاهای امام سجاد در صحیفه سجادیه یکی از ماندگارترین ذخایر معرفتی، اخلاقی و تربیتی جهان اسلام است. این دعاها پاسخ به نیازهای معنوی و سبک زندگی است و به مسلمانان می‌آموزد که چگونه با خدا سخن بگویند و چگونه زندگی کنند
رفیعی درباره احیای سنت پیامبر (ص) که از دیگر اقدامات امام سجاد به شمار می‌رود بیان کرد: زمان امام سجاد، فاصله زیاد و تحریف‌هایی در سنت نبی اکرم (ص) رخ داده بود. امام با اقامه صحیح شعائر (مانند نماز، وضو، حج و…) و تبیین عملی آموزه‌های پیامبر، این سنت را زنده کرد. در این زمینه، کتاب‌هایی چون «وضو النبی»، «صلاه النبی»، «حج النبی» و… محصول فعالیت و نگاه احیاگرایانه امام سجاد است.
این استاد حوزه علمیه اظهار داشت: پرورش نیرو و کادرسازی از دیگر اقدامات حضرت محسوب می‌شود. امام سجاد (ع) شاگردان و افرادی را پرورش داد که بعدها اساس تمدن تشیع و دانشگاه امام صادق (ع) را تشکیل دادند، مانند ابوحمزه ثمالی و …. ایشان در کنار پرداختن به کارهای فرهنگی، به رفع نیاز محرومان، رسیدگی به فقرای مدینه و حمایت عملی از نیازمندان نیز اهتمام داشتند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: امام سجاد (ع) سه روز را به عنوان سخت‌ترین روزهای تاریخ اهل بیت (ع) نام بردند روز شهادت حمزه سیدالشهدا، روز شهادت جعفر بن ابی‌طالب و در نهایت، روز شهادت امام حسین (ع) که آقا اشاره داشتند هیچ مصیبتی در تاریخ به سختی روز کربلا نبود.
