رفیعی گفت: توبه تنها به گفتار و استغفار محدود نمی‌شود، اصلاح رفتار و جبران حقوق ضایع‌شده، بخش جدایی‌ناپذیر از بازگشت واقعی به سوی خداوند است.
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی گفت: این نکته نیاز به تذکر جدی دارد که بسیاری از ما تصور می‌کنیم «توبه» فقط به معنای گفتن «استغفرالله» است؛ اما در قرآن کریم، هرجا سخن از توبه آمده، واژه «اصلاح» نیز در کنارش ذکر شده است. این یعنی توبه واقعی صرفاً با گفتن یک جمله نیست، بلکه باید در پی آن اصلاح واقعی نیز صورت بگیرد. به بیان دیگر، بازگشت به سوی خداوند باید همراه با جبران گذشته و تغییر ملموس رفتار باشد.
وی افزود: امام رضا (علیه السلام) در یکی از بیانات خود به نکته‌ای ظریف اشاره می‌فرمایند و کسانی را که فقط زباناً می‌گویند «استغفرالله» اما در عمل تغییری ایجاد نمی‌کنند، مورد نقد قرار می‌دهند. مثلاً، اگر کسی حقوق دیگران را ضایع کرده یا نمازهایش را ترک نموده، تنها گفتن استغفار کافی نیست؛ باید حقوق مردم را ادا کند و نمازهای فوت شده را نیز قضا نماید.
رفیعی بیان داشت: در جای دیگری از قرآن کریم، سه نکته درباره بازگشت به سوی خداوند ذکر شده است: توبه، اصلاح، و تبیین. یعنی، انسان نخست باید توبه کند، سپس اعمال گذشته را اصلاح نماید و در نهایت اشتباهات خود را نیز آشکارا بیان کند تا دیگران نیز راه درست را بیاموزند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: یکی از نکات کمتر مورد توجه، بُعد جبران «توبه» است. مثال معروفی وجود دارد درباره مردی که در زمان جاهلیت، دختر خود را زنده به گور کرد و پس از اسلام آوردن نزد پیامبر آمد. پیامبر (ص) به او فرمودند: برای جبران این ظلم، نسبت به مادرت نیکی کن و او را تکریم نما.
وی اضافه کرد: پس، موضوع تنها گفتن «استغفرالله» نیست؛ بلکه باید جبران گذشته صورت گیرد. این جبران می‌تواند پرداخت بدهی‌های مردم (حق‌الناس)، انجام قضاهای واجب (حق‌الله)، اصلاح رابطه با خویشان (وصل رحم)، آشتی و دلجویی نسبت به افراد مورد ظلم واقع‌شده، و سایر نمونه‌هایی از این دست باشد.
رفیعی در پااین گفت: ما باید تمرکز خود را بیشتر از گفتار بر جنبه جبرانی توبه قرار دهیم. یعنی، برای رسیدن به توبه واقعی، مسئولیت‌ها و دِین‌هایی که نسبت به دیگران و پروردگار داریم را جبران کنیم. تنها در این صورت است که توبه ما کامل، مؤثر، و پذیرفته خواهد بود.
